Shopping Cart
Your Cart is Empty
Quantity:
Subtotal
Taxes
Shipping
Total
There was an error with PayPalClick here to try again
CelebrateThank you for your business!You should be receiving an order confirmation from Paypal shortly.Exit Shopping Cart

Rahal Gdid fi zmien il-Francizi

(1798 - 1800)

Fid-9 ta` Gunju 1798 flotta Franciza deheret fl-ibhra Maltin imexxija mill- General Napuljun Bonaparti fi triqtu lejn l-Egittu , l-Ordni ta` San Gwann kien iffirma l-kapitulazzjoni u Malta saret tal-Francizi. Dak iz-zmien Franza kienet l-akbar pajjiz qawwi fl-Ewropa.

Il-General Bonaparti u l-kmandant li halla warajh , il-General Vaubois, xtaqu li Malta issir tixbah lil Franza kemm jista ikun, ghalhekk hareg ordnijiet bejn it-13-18 ta` Gunju 1798, li bihom qaleb is-sistema amministrattiva, kostituzzjonali , legisslattivi , socjali u ohrajn.

L-akbar taqlib li jinteressa lil istorja ta` Rahal Gdid hu dwar dik amministrattiva

Biex il-gzejjer Maltin ikunu mahkuma ahjar, ingabru xi suldati ghal xi emergenza u biex jithallsu t-taxxi b`aktar efficjenza, Bonaparti qasam lil Malta u Ghawdex fi 12-il Municipalita`. Saru sistema ta` distretti u Hal Tarxien u Rahal Gdid messhom ikunu fl-ghaxar municipalita` flimkien maz-Zejtun, Haz-Zabbar u Hal-Ghaxaq.

Barra minn din l-ordni, il-Francizi hargu digrieti li l-Maltin ma ghogbuhomx. u ghalhekk ma damux kwieti, fit-2 ta` Settembru 1798, meta l-Francizi marru jisirqu hwejjeg prezzjuzi mill-knejjes, il-Maltin qamu kontra dawn il-hakkiema.

Il-Francizi nghalqu fl-ibliet ta` madwar il-port u l-Maltin organizzaw irwiehhom f`battaljuni skond ir-rahal taghhom. Il-battaljun tad-distrett ta` Rahal Gdid kien taht Guzeppi Montebello. Il-Maltin bnew truncieri u batteriji ta` kanuni jharsu lejn l-ibliet. F`Rahal Gdid kien hawn tnejn : fuq Kordin u f`Tal-Borg, iharsu lejn l-Isla u Bormla. Minn dawn iz-zewg truncieri l-Maltin kienu jisparaw ghal fuq il-Francizi li jixirfu fis-swar tal-Kottonera. It-Trunciera ta` Kordin kienet ta` theddida ghall-Francizi minhabba li l-isparar minn hawn kien jilhaq il-bastimenti fil-port. Il-General Vaubois ried inehhi dan l-iskomdu billi jimbumbardja din it-trunciera ta` Kordin.

Fil-21 ta` Novembru 1798, il-Francizi bdew l-attakk u billi il-Maltin ta` Kordin kienu biss 30 ruh harbu lejn it-trunciera f`tal-Borg. Il-Francizi baqaw tilghin sa Rahal Gdid warajhom, izda f`daqqa wahda it-trunciera ta` Rahal Gdid fethet in-nar fuqhom, filwaqt li l-Maltin ta` Hal Luqa u Hal-Tarxien gew jiggildulhom. Il-Francizi bdew jaharbu lura ghal gos-swar tal-Kottinera. Wara dan il-Maltin bdew jorganizzaw ruhhom malajr ahjar u fil-15 t`April 1799, in-nies ta` Kordin zdiedu ghal 230 u dawk f``Tal-Borg ghal 180.

Sadanittant, l-eghdewwa tal-Francizi , il-Portugizi u l-Inglizi, hadu interess b`dak li kien qed jigri Malta u gew jaghtu l-ghajnuna lill-Maltin. Wara sentejn glied , il-General Vaubois ceda fl-4 ta` Settembru 1800.

Minn dak in-nhar, l-Ingilterra bdiet tahkem lil Malta. 

Disinn kontemporanju tal-wasla tal-Francizi f`Malta ta` Marinet u inizjoni minn Pierre Cauchy, Muzew ta` l-Arti, Valletta

"Mibni mill-Ordni"